بررسی علل و عوامل اثرگذار در فرایند شکل گیری و تکوین مناطق کلانشهری

«مناطق کلانشهری» یکی از مهم ترین پدیده های نوظهور قرن بیستم است که الگوهای متفاوتی از شهرنشینی، نظام اسکان، اندازه شهر، ساختار و سازمان فضایی را عرضه کرده است. این پدیده از نیمة دوم قرن بیستم به الگوی غالب شهرنشینی بدل شده و به ویژه در حوزه کشورهای «جنوب» نمود بیشتری داشته است به گونه ای که روند فزاینده کلانشهری شدن در کشورهای «جنوب» چه به لحاظ تعداد و چه از جنبه مقیاس، کشورهای پیشرفته را تحت الشعاع قرار داده است. این مناطق کلانشهری، تحت تاثیر مجموعه ای از نیروها و عوامل طبیعی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و فنآوری شکل گرفته و در ابعاد مختلف دگرگون یافته اند. نیروها و عوامل مختلف در طول زمان و بنا به مقتضیات مکانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، مکانیزم و فرایند خاصی را در شکل گیری و تکوین مناطق کلانشهری طی نموده اند. پژوهش حاضر نشان می دهد که مجموعه ای از عوامل و نیروهای بیرونی همچون جهانی شدن، بازساخت اقتصادی(محو صنعت از شهرها، ظهور اقتصاد خدماتی و دانش پایه و ...) و انقلاب فنآوری اطلاعات همراه با عوامل درونی همچون رشد جمعیت، مهاجرت، پراکنده رویی، اسکان غیررسمی و سکونتگاه های خودروی پیرامون کلانشهرها، حومه شهرنشینی، جنبه های نهادی(تفرق سیاسی، سیاست های ادغام و الحاق)، سرمایه گذاری زیرساختی و ساختار شبکه(حمل و نقل کلانشهری) از مهم ترین عوامل اثرگذاری هستند که در طی یک فرایند مشخص به سازمان یابی فضایی و تکوین مناطق کلانشهری منجر می گردد.